حجت الاسلام والمسلمین اسماعیل گندمکار، در گفتگو با خبرگزاری حوزه، به حضور بانوان مسلمان در کنش‌های اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام اشاره کرد و اظهار داشت: بانوان یکی از اقشاری هستند که از صدر اسلام و ادوار گوناگون اسلامی و در ایران فرهنگی و تاریخی همواره نقش بی بدیلی داشتند.
دیدگاه امام خمینی(ره) نسبت به حضور بانوان در جامعه
عضو گروه مطالعات تطبیقی دانشگاه جورج آگوست گوتینگن آلمان عنوان کرد: قبل از ظهور اسلام، نقش زنان در جوامع انسانی نقش بسیار کمرنگی است و زنان در آن دوران، در طبقات پایین اجتماعی قرار داشتند، اما با ظهور اسلام، توجه ویژه ای به بانوان شد.
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار یادآور شد: حضرت خدیجه علیهاالسلام همسر گرامی رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله در صدر اسلام، فعالیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داشتند و به عنوان یک الگو برای ما مطرح هستند و این نشان می‌دهد که زنان می‌توانند در مسائل اقتصادی، نظامی، سیاسی، فرهنگی، معنوی، علمی و غیره فعالیت داشته باشند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: امروز نیز در جمهوری اسلامی ایران، زنان از جایگاه ویژه ای برخوردارند؛ حضرت امام خمینی(ره)، رهبر معظم انقلاب امام خامنه ای «مدظله العالی) و ایدوئوگ‌های فکری انقلاب اسلامی همانند علامه طباطبایی و شهید مطهری و حتی شهید صدر و شهیده بنت الهدی صدر در عراق تأکید زیادی بر حضور زنان در فعالیت‌های گوناگون و در مراکز علمی داشتند.
عضو گروه مطالعات تطبیقی دانشگاه جورج آگوست گوتینگن آلمان یادآور شد: حضور زنان در جنگ تحمیلی و پیروزی انقلاب اسلامی بسیار چشمگیر، اثرگذار و درخشان است، همچنین نقش زنان در جریان مقاومت اسلامی در کشورهای اسلامی نقشی است که می‌تواند بدون شک در آستانه تمدن نوین جهان اسلام مؤثر باشد و بانوان پتانسیل بالایی دارند تا در آستانه تمدن نوین اسلامی نقش مؤثرتری ایفا کنند.
اسلام با ضربه خوردن کرامت نفس انسانی و اخلاقی بانوان در جامعه مخالف است
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار تصریح کرد: بر خلاف جریان وهابیت که امروز با فعالیت زنان در عرصه‌های علمی شدیدا مخالف است، نگاه جمهوری اسلامی ایران و حوزه‌های علمیه تشیع در ایران به فعالیت‌های زنان در عرصه‌های مختلف مثبت و موافق است و ترویج می‌شود. امروز جمهوری اسلامی ایران، فضای حضور زنان را در عرصه‌های گوناگون جامعه باز گذاشته و این نوع نگاه، نگاه بسیار واقع بینانه ای هست که حضور زن در کنش‌های اجتماعی را قبول کرده است.
وی تأکید کرد: آنچه که اسلام در همه عرصه‌ها با آن مخالف است، فساد، ناهماهنگی اخلاقی و ضربه خوردن کرامت نفس انسانی و اخلاقی بانوان است و این که بانوان به عنوان ابزار و کالایی توسط مردان مورد سوء استفاده قرار گیرند.
نگاه پیامبر اسلام به بانوان، نگاه کاملا انسانی و حمایتی است
عضو گروه مطالعات تطبیقی دانشگاه جورج آگوست گوتینگن آلمان بیان داشت: نگاه پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله به بانوان در صدر اسلام نگاه کاملا انسانی و حمایتی است، این نوع نگاه در منابع اصیل اسلامی همانند قرآن کریم، نهج البلاغه، کتب اربعه شیعه و صحاح سته اهل سنت وجود دارد و بر نقش بانوان در جامعه تأکید شده است.
وی ابراز داشت: ابعاد کرامت نفس انسانی بانوان یعنی بعد انسانی و حمایت از موجودیت و حیات بانوان همواره مورد توجه پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله و اهل بیت علیهم‌السلام بوده است، در آن دوره که دختران را زنده به گور می‌کردند و ننگ جامعه می‌دانستند، پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله با این پدیده جاهلی برخورد انسانی عاقلانه و الهی دارد و بر حیات انسانی زنان تأکید می‌کند.
دایره المعارف کاملی از احادیث بانوان بزرگ اسلام تدوین شود
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار با اشاره به اینکه نقش بانوانی چون حضرت زهرا علیهاالسلام و حضرت زینب کبری علیهاالسلام در تاریخ اسلام بسیار بی بدیل است، گفت: در معارف اسلامی از زنان پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله به عنوان «ام المؤمنین» یاد می‌شود که ویژگی‌ها و جایگاه ویژه ای دارند، در این میان نقش حضرت خدیجه و ام سلمه علیهماالسلام در تاریخ اسلام نقش بی بدیلی است.
وی ادامه داد: مادران اهل بیت علیهم‌السلام نیز از جایگاه رفیعی در میان بانوان جهان اسلام و در فرهنگ اسلامی برخوردار بودند. زنان در مسائل اجتماعی و سیاسی صدر اسلام حضور فعالی داشتند و همچنین نقش آنان در ادوار تاریخی میان ادیان و مذاهب جهان، بی بدیل است.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: احادیث حضرت زهرا علیهاالسلام، حضرت زینب کبری علیهاالسلام، مادران اهل بیت علیهم‌السلام می‌تواند موسوعه هزار جلدی شود و می‌تواند دایره المعارف کاملی از احادیث بانوان بزرگ اسلام باشد.
مخاطب معارف اسلامی، روح انسانی است
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار در ادامه با بیان اینکه ترویج علم و معنویت از جمله مؤلفه‌های فرهنگ اسلامی است، اظهار داشت: نگاه اسلام در ترویج علم، علم طلبی، معنویت، تقوا، تهذیب نفش و غیره نگاه جنسیتی نیست، بلکه نگاه معنوی به کرامت نفس انسانی است.
وی یادآور شد: در قرآن کریم وقتی سخن از سجده فرشتگان به آدم مطرح می‌شود، آدم در اینجا تنها آدم نبی‌الله علیه‌السلام نیست، بلکه حقیقت آدمیت و انسانیت است که هم حضرت آدم علیه‌السلام و هم حضرت حوا علیهاالسلام را مد نظر قرار می‌دهد. در اینجا سجده فرشتگان به حقیقت انسانی است و در حقیقت انسانی، روح الهی هست که هم در زن و هم در مرد دمیده شده است.
عضو گروه مطالعات تطبیقی دانشگاه جورج آگوست گوتینگن آلمان عنوان کرد: مخاطب معارف اسلامی، روح انسانی است و روح، جنسیت بردار نیست یعنی نه زن است و نه مرد؛ جنسیت در فرهنگ اسلامی فرع حقیقت انسانی است، به همین دلیل طلب علم، دانش، معارف، حقایق، دقایق، طرایف هستی و هستی‌شناسی هم برای زنان و هم برای مردان است.
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار افزود: بحث عصمت ورزی، معنویت، اخلاق محوری از جمله ویژگی‌های خاص انسانی هستند که خداوند در خلقت زنان قرار داده و مورد تأکید اسلام است؛ چنانچه بانوانی چون حضرت فاطمه زهرا علیها السلام و حضرت زینب کبری علیهاالسلام، الگوی جهان اسلام هستند.
وی اضافه کرد: مباحث ارتباط زن و معنویت، ارتباط زن و علم، فعالیت‌های اجتماعی، حضور در عرصه‌ها و کنش‌های اجتماعی مورد تأیید اسلام است و اسلام با فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی زن موافق است.
بحث حضور زن در عرصه‌های کسب علم و دانش حد یقف ندارد
استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با بیان اینکه حضور زنان در عرصه‌های علمی مورد تأیید اسلام است، گفت: بحث حضور زن در عرصه‌های کسب علم و دانش حد یقف ندارد، یعنی زن در فرهنگ اسلامی می‌تواند به درجات عالیه اجتهاد و حتی به درجه عصمت برسد که البته زنان خاصی به این درجه رسیدند، مانند حضرت زهرا علیهاالسلام که عصمت الله الکبری دارد و مختص ایشان است. همچنین زنانی چون حضرت مریم علیهاالسلام که در قرآن کریم آمده دارای عصمت عام بوده اند.
وی افزود: اسلام برای فعالیت علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی زنان مانعی ندارد، اما سعی اسلام در این است که همیشه وضعیت معنوی و سلامت زن حفظ شود، یعنی زن در همه عرصه‌ها می‌تواند حضور داشته باشد، به شرط سلامت معنوی، جسمانی، روح، روان و حفظ شخصیت زن.
عنصر اصلی شخصیت زن در اسلام حفظ کرامت انسانی است
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار تصریح کرد: در اسلام، عنصر اصلی شخصیت زن، حفظ کرامت نفس او است، در جهان اسلام، زنان بزرگی به درجه عالی اجتهاد رسیدند و مادر و یا همسر علمای بزرگ بودند، برخی همسران علما و دانشمندان تراز اول جهان اسلام، مشکلات علمی همسران خود را در مباحث اجتهادی و فلسفی، کلامی، تفسیری، اصولی و فقهی حل می‌کردند و برخی زنان در تاریخ اسلام، الگوی مردان بودند.
وی بیان داشت: بانو مجتهده امین اصفهانی مؤلف کتاب «تفسیر مخزن العرفان»، تفسیر کامل و جامعی از قرآن کریم در 15 جلد و شامل نکات عرفانی، اخلاقی، اعتقادی و لطایف هستند که نشانگر این است زن می‌تواند مفسر قرآن کریم باشد.
جریان سکولار کردن حقیقت زن در کشورهای اسلامی؛ پروژه استکبار جهانی
عضو گروه مطالعات تطبیقی دانشگاه جورج آگوست گوتینگن آلمان در ادامه به نوع نگاه غرب نسبت به شخصیت زن اشاره کرد و اظهار داشت: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، زنان ایران و دیگر کشورهای اسلامی نقش فعالی در جامعه نداشتند، بلکه به عنوان ابزاری در جهت اهداف و پیاده‌سازی فرهنگ غربی و در جریان کشف حجاب استفاده می‌شدند.
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار افزود: در کشورهای دیگر اسلامی هم این گونه بود که زن مسلمان از فرهنگ، کنش‌ها و رفتارهای اخلاقی اسلامی فاصله بگیرد و غربی شود. جریان سکولار، نگاه‌های دینی و مذهبی را کنار می‌زند و زن را به عنوان کالا و ابزار قرار می‌دهد. جریان سکولار کردن حقیقت زن در کشورهای اسلامی پروژه ای است که استکبار جهانی، فرهنگ غربی و جریان غرب زده در کشورهای اسلامی و غیراسلامی دنبال می‌کنند.
وی تصریح کرد: اگر بین زن و معنویت و اخلاق فاصله ایجاد شود، زمینه‌های فساد و به هم خوردن تعادل روانی و اضمحلال خانواده فراهم می‌شود.
جریان فمینیسم باعث ایجاد بحران معنویت در غرب شده است/جریان فمینیسم، نادیده گرفتن حقیقت انسانی و کرامت نفس زن است
استاد حوزه و دانشگاه همچنین به موضوع فمینیسم اشاره کرد و گفت: اوایل که بحث زن و فمینیسم که در اروپا مطرح شد، به عنوان جریان رمانتیک بود، اما به مرور در برخی کشورهای غربی قانون شد و همین قانون، نادیده گرفتن حقیقت انسانی و بعد کرامت نفس زن است که باعث ایجاد بحران معنویت در غرب شده و اضمحلال خانواده و ترویج اندویدوآلیسم (فردگرایی یا اصالت فرد) را در آمریکا به دنبال داشته است.
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار بیان داشت: جریان فمینیسم به معنای این است که زنان را برای خدمت به مردان ابزار می‌کند و در جهت مطامع شهوانی مردان قرار می‌دهد؛ با وجود اینکه در ظاهر این را نمی‌گوید اما در عمل همین است. امروز فمینیسم، فرهنگ غربی و ضد اخلاقی و آزادی‌های بی حد و حصر جنسی را ترویج می‌کند.
وی تصریح کرد: مرد باید در جایگاه مرد بودن و زن باید در جایگاه زن بودن خود باشد، چنانچه در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله آمده خدا مردان زن نما و زن‌های مردنما را مورد غضب قرار می‌دهد و این حدیث دقیقا ضد جریان فمنیسم است.
عضو گروه مطالعات تطبیقی دانشگاه جورج آگوست گوتینگن آلمان بیان داشت: ازدواج همجنس با همجنس که در کتاب «جنس دوم» اثر «سیمون دوبووار» به آن اشاره شده و متأسفانه در ایران هم مجوز چاپ گرفته و همچنین ازدواج‌های سفید، نابودکننده نهاد خانواده هستند و بدون شک به حقیقت انسانی و جامعه انسانی ضربه می‌زنند؛ حال آنکه ترویج فرهنگ و اخلاق اسلامی نسبت به بانوان در جهان می‌تواند باعث ایجاد تعادل اجتماعی در جامعه شود.
توجه به کرامت نفس زنان مانع ایجاد بحران معنویت در جوامع انسانی است
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار عنوان کرد: اگر امروز بحث حقوق بشر در غرب مطرح است، حقوق زنان در کشورهای اروپایی و آمریکایی مراعات نمی‌شود، در انگلستان و آمریکا آزارها و تجاوزهای جنسی به زنان و دختران بی حد و حصر است و نشانگر این است که به نهاد خانواده توجه جدی نمی‌شود.
وی یادآور شد: امروز شخصیت‌های مشهور سیاسی آمریکا مانند ترامپ مشهور به فساد اخلاقی و آزار جنسی هستند و کوس بدنامی آنان در در پارلمان آمریکا و سراسر جهان زده شده است، حتی بخش‌هایی از واتیکان شهرت فساد به زنان پیدا کردند، حال آنکه توجه به کرامت نفس انسانی زنان مانع ایجاد بحران معنویت در خانواده و جوامع انسانی است.
امروز نقش زنان در عرصه‌های گوناگون جهان اسلام بر کسی پوشیده نیست
استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: بانوان مسلمان زیادی در ایران و کشورهای اسلامی و غیراسلامی حضور دارند که از نظر علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از جایگاه‌های ویژه ای برخوردارند. نوع نگاهی که من به آن می‌پردازم، محدود به ایران نیست، بلکه نگاه بین المللی است که زنان می‌توانند نقش پیدا کنند و امروز نقش زنان مسلمان در عرصه‌های گوناگون بر کسی پوشیده نیست.
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار ادامه داد: با توجه به فضای سایبری، ارتباطات آنلاین و تکنولوژی‌های مدرن که در سطح جهان وجود دارد، زنان می‌توانند نقش‌های ویژه ای در سطح جهان ایفا کنند، در کنگره‌ها و سمینارهای مختلف شرکت فعال داشته و در جوامع انسانی تأثیرگذار باشند.
وی بیان داشت: تا کنون بانوان زیادی در جهان اسلام به درجه اجتهاد رسیدند و تنها بانو مجتهده امین نیست، امروز بانوان در حوزه‌های علمیه خواهران مشغول به تحصیل هستند، بخش بانوان جامعه المصطفی بسیار فعال است و بانوان فاضله و اندیشیمندی در میان آنان پرورش پیدا کرده و این مدیون نوع نگاه حضرت امام (ره) و رهبر معظم انقلاب امام خامنه ای مدظله العالی است.
عضو گروه مطالعات تطبیقی دانشگاه جورج آگوست گوتینگن آلمان افزود: جامعه‌الزهرا علیهاالسلام یکی از مراکز بسیار موفق در ایران است که می‌تواند با نگاه بین المللی به تربیت طلاب غیرایرانی بپردازد تا این بانوان در عرصه بین المللی نقش ایفا کنند، بانوان طلبه بین الملل که در ایران و در حوزه‌های علمیه خواهران تحصیل می‌کنند، می‌توانند در انتقال معارف اسلامی و فرهنگ ایرانی و اهل بیتی در سطح بین الملل نقش ایفا کنند و کسی مانع این نقش نیست، اما بستگی دارد که چه توشه علمی، تبلیغی و معنوی را به همراه داشته باشند.
هر فعالیتی باید در راستای حفظ کرامت نفس انسانی بانوان صورت بگیرد
حجت الاسلام والمسلمین گندمکار بیان کرد: تولید محصولات فرهنگی و علمی مانند کتاب، فیلم، قصه و داستان، آثار تاریخی، نمایشنامه، تفسیر قرآن و غیره توسط بانوان می‌تواند وسیع‌تر شود و در این راستا، حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها باید بر خروجی‌های علمی تأکید کنند.
وی تصریح کرد: حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و روشنفکران مسلمان باید بر ترویج تولید و رونق علم توسط بانوان تأکید و این بخش را بیشتر تقویت کنند؛ همچنین مدیران حوزه‌های علمیه خواهران برنامه ریزی کنند تا نخبگان علمی حوزه‌های علمیه خواهران در سطح بین الملل فعالیت گسترده تری داشته باشند.
استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: فعالیت‌های علمی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی و غیره در عرصه‌های بین الملل نباید به نهاد خانواده و بعد معنوی و اخلاقی بانوان لطمه بزند، بلکه بعد معنوی و اخلاقی بانوان و نهاد خانواده باید به عنوان اصل باشد و هر فعالیتی در راستای حفظ کرامت نفس انسانی بانوان صورت بگیرد.
گفتگو از زهرا قربانی
۳۱۳/۶۱
